Strumień świadomości wpadający w mocne zakończenie. Recenzja serialu Oderwij wzdłuż linii

Są nowe tytuły, które budzą moje zainteresowanie, ale z różnych przyczyn odkładam je na przysłowiowe „później”. Miałem tak z Oderwij wzdłuż linii, włoską animowaną komedią. I żałuję, ponieważ gdybym mógł się cofnąć w czasie i zdradzić sobie, jak poruszający jest finał serialu, uczyniłbym z oglądania priorytet.

Poznajcie Zerocalcare – antypatycznego introwertyka przed czterdziestką, egoistę, mizantropa, bardzo sfrustrowanego typa, który jak sam to określa, zawodowo unika życia, jednocześnie sporo ze swojego nam streszczając. A przy okazji stanowi kreskówkową wersję samego rysownika, a jego głównym towarzystwem jest wyimaginowany antropomorficzny Pancernik, w roli sumienia. Serial ma oryginalny format– narracja jest praktycznie autobiograficznym strumieniem świadomości głównego bohatera. Przypomina to animowany stand-up show, gdzie komik raczy nas istnym słownym bliztkriegiem, a jeśli spotkał jakieś przecinki, to uczynił z nich jeńców wojennych.

Oprócz niego poznamy błyskotliwą i równie pyskatą Sarę, jego niespełnioną miłość Alice oraz zblazowanego Secco, którego osobowość można podsumować jego ulubionym zdaniem: „Idziemy na lody?” W animowanym Rzymie spotkamy jeszcze inne poboczne postacie, w tym kolejne antropomorficzne persony, ale wszystko jest przefiltrowane przez percepcję Zero, będącego narratorem. Przez większość czasu nawet głosy innych postaci to impresje protagonisty, naśladującego tony znajomych. Jedyny wyjątek stanowi wspomniany Pancernik (Valerio Mastandrea). Skojarzenia ze skeczami scenicznymi są tym większe, że Zerocalcare to człowiek orkiestra: napisał scenariusz, wyreżyserował, narysował i zagrał. Do tego odcinki są krótkie, nawet po piętnaście minut, i wszystkie sześć epizodów można łyknąć w jeden wieczór. To dla mnie specyficzna i nowa formuła, ale poczucie humoru autora mi podpasowało i szybko się przestawiłem.

Pomaga w tym prosta, acz ekspresyjna animacja. Postacie grają gestykulacją (po samych dłoniach widać, że to włoska produkcja), a opowieść podkreślana jest pomysłowym, przerysowanym humorem, nieprzejmującym się poprawnością polityczną. Do tego Zero wciąż zaciera granicę między fikcją a autobiografią i wygląda zza czwartej ściany.  Wytyka m.in. wzorce męskości wymuszające na nim pewne zachowania, sam siebie ochrzania za czas umykający przez palce, drażnią go społeczne konwenanse i w słowotoku topi jeszcze wiele innych tematów i żali. Ciężko nie być sfrustrowanym, gdy jeden z twoich podopiecznych z korepetycji wyrasta na nazistę, prawda?

Głównym tematem produkcji jest tytułowa metafora odrywania obrazka wzdłuż linii – owym obrazkiem jest nasze i cudze wyobrażenie idealnego życia. Niewielu udaje się trzymać tych cholernych kreseczek. Rwiemy, szarpniemy za mocno, źle skręcamy i lecimy dalej, a efekt jest daleki od oczekiwanego. Czasem nawet bardziej interesujący. Zero postanawia nie próbować niczego odrywać, ale nawet jego „karteczka” nie wisi w próżni. Staje się zmiętoszona od trzymania, poplamiona, rwie się sama z czasem… Te porównania bardzo mi się spodobały; w pełnych frustracji komentarzach autora są rzeczy bliskie każdemu, kto mierzy się z wyzwaniami dzisiejszej dorosłości. Opowiada o tym ze szczegółami, w czasie wyjazdu z przyjaciółmi, co stanowi główną oś fabuły.

Z każdym epizodem stajemy odrobinę bliżej bolesnych prawd, aż szósty odcinek zmienia nagle odbiór całości, wciąga widza na ring i bije po emocjonalnych nerkach, nie przestając, nawet kiedy sędzia krzyczy „nokaut!”. Nie chcę zdradzać zbyt wiele, żeby nie zepsuć efektu, ale powiem tak: serial porzuca swoją introspektywną formułę, postacie zyskują właściwe głosy, a Zero zostaje bez ogródek skonfrontowany z życiem, przed którym tak długo uciekał. Poruszono poważny temat, jeden z istotnych problemów trapiących współczesne społeczeństwo (w naszym kraju mamy go niepokojąco wysoki wskaźnik), w którego kontekście sporo zachowań bohatera w czasie podróży nabiera nowego sensu. Zakończenie zostało przedstawione w sposób wrażliwy i dojrzały, nawet jeśli nasz protagonista sam potrzebował do pewnych spraw dojrzeć i oderwać się od swojego ego.

Serial jest godny polecenia, nawet jeśli tylko ze względu na odcinek finałowy. To perełka, ukryta pod strumieniem autobiograficznego monologu, zręcznie upleciona w spójną całość i filozoficzne przemyślenia o współczesności. Do tego angażująca i z przyjemną ścieżką dźwiękową. Tam, gdzie ma bawić – bawi, a momenty dramatyczno-obyczajowe wycisnęły ze mnie więcej emocji niż aktorskie dramy. Nie powtórzcie mojego błędu i jeśli interesują was animacje dla dorosłych, nie odkładajcie Oderwij wzdłuż linii na później.