O tym, który prawdy się bał i przez kłamstwo zmarł. Recenzja książki Mąż krwawy

Wydawnictwo Replika rozpieszcza swoich czytelników. Teraz obok Wierzeń i Zwyczajów, kolekcji wydawanej od dłuższego czasu i liczącej już trzydzieści sześć tytułów, na półkach księgarni pojawiła się nowa seria o nazwie Szabla i Miecz. Tą serią wydawnictwo przybliża nam powieści historyczne, które zostały opublikowane już wiele lat temu, ale zostały zapomniane. I pierwszym z takich tytułów jest Mąż krwawy Kazimierza Glińskiego, autora współczesnego Sienkiewiczowi.

Trafiamy do XIV-wiecznej Polski za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. I jak to bywa w historii naszego kraju, jesteśmy świadkami kłótni między możnymi panami, ich samowoli i ciężkiej ręki wobec poddanych. Obserwujemy poczynania Maćka Borkowica, który przyjemnym sąsiadem nie jest. Rozboje, łupienie kupców, pozbawianie panien wianka, przekupstwo i kradzieże są na porządku dziennym, aż wreszcie te informacje docierają do samego króla. Wysyła on swoich dwóch zaufanych posłów, wojewodę Imrama i kasztelana Jurę, by sprawdzili te pogłoski. Oczywiście chyba nikogo nie zdziwi fakt, że wszyscy, którzy po cichu donosili na Maćka, wycofują swoje zeznania w chwili, gdy przychodzi do konfrontacji twarzą w twarz z oskarżonym. Borkowic jest takim postrachem okolicy, że nikt nie śmie przeciwstawić mu się wprost, każdy lęka się jego zemsty, a ta może być jedynie sroga i bezwzględna. Maćko nie cofnie się przed niczym, by ochronić swoje życie i włości. Nawet zamordowanie własnego syna budzi jego obawy tylko dlatego, że lęka się, by pachołek nie wydał go jako mordercy i nie doprowadził do jego uwięzienia. Jakim potworem trzeba być, by zabić własne dziecko, a potem bez cienia skrupułów, zastanawiać się nad tym, jak zatuszować zbrodnię?

Okrutne losy Maćka Borkowica są nieco złagodzone opowieścią o Bolechu i jego ukochanej, Kachnie. Prosty chłop, który jako jedyny ma tyle odwagi, by przeciwstawić się rycerzowi, zakochuje się z wzajemnością w Kaśce, córce sąsiada. A ponieważ ojciec dla swojej jedynaczki wymarzył sobie wielkiego pana i rycerza na męża, Bolech postanawia ruszyć w świat, by zdobyć pas rycerski i tym samym stać się godnym Kachny. Jego losy ciągle przeplatają się z losami Maćka, a cała historia kończy się nieszczęśliwie… Jednak ostatecznie to właśnie Bolech sprowadza karę na Borkowica. Cóż, jak głosi słynne przysłowie – Pan Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy. Ten wątek książki bardzo mnie poruszył i w jakiś dziwny sposób wyjątkowo zapadł mi w pamięć, a całej opowieści dodał nieco lekkości i wniósł w nią drobny promyk radości, dzięki czemu nabrała bardziej pozytywnego wymiaru (jakkolwiek dziwnie to nie zabrzmi, biorąc pod uwagę zakończenie historii Bolecha i Kachny).

Kazimierz Gliński nie unika moralizowania, a styl książki momentami potrafi zmęczyć. Chociaż całość ma trochę ponad trzysta stron, to opisy przyrody są godne pióra Sienkiewicza. Dość długie, czasami zajmujące całą stronę akapity oraz zdania złożone ciągnące się na wiele linijek nie ułatwiają czytania i spowalniają całą akcję. I to nie są tylko opisy przyrody, ale też ustępy mające przybliżyć dzieje ówczesnej Polski i rozległe dywagacje nad stanem czternastowiecznego społeczeństwa. I jak zawsze po takiej lekturze, zostaje w czytelniku gorzka refleksja, że mimo upływu prawie siedmiuset lat od tamtych czasów, nic się nie zmieniliśmy jako naród i chyba nie ma dla nas już żadnej nadziei.

Niezmiernie cieszy mnie to, że Replika zdecydowała się wznowić dawne powieści historyczne. Mądre, napisane interesująco, a niemal już zapomniane książki będą świetną rozrywką dla czytelników. Czy można chcieć czegoś więcej? Jestem bardzo ciekawa, jakie jeszcze tytuły pojawią się w przyszłości w tej serii. Czy warto przeczytać? Według mnie z całą pewnością, wszak polska powieść historyczna nie samym Komudą i Sienkiewiczem stoi, co pewnie wielu zaskoczy.