Na czasie teraz czy zawsze? Recenzja książki Prawda. Krótka historia wciskania kitu

Trudno o książkę bardziej na czasie – i trudno było przewidzieć, że się aż tak aktualna stanie. Fałszywe informacje otaczają nas dziś z każdej strony, płaskoziemcy królują na memach, ruch antyszczepionkowy robi się coraz bardziej poważny i nawet najlepiej poinformowanym ludziom często trudno zorientować się, którym można wierzyć. Tom Phillips przekonuje jednak, że niefrasobliwe podejście do prawdy to nie tylko kwestia naszych czasów.

Autor to brytyjski komik, jako pisarz znany już z bestsellerowych Ludzi. Krótkiej historii, jak spieprzyliśmy wszystko, można więc spodziewać się po nim humorystycznego, inteligentnego ujęcia tematu. I tak też jest. Prawda. Krótka historia wciskania kitu to książka, którą czyta się błyskawicznie (również za sprawą tego, że wydanie rozdmuchało cokolwiek objętość) i mimo wszystko częściej z uśmiechem na ustach niż załamywaniem rąk nad upadkiem moralnym ludzkości. Bo prawda jest taka, że nie przetrwalibyśmy bez kłamstwa.

Wydawać by się mogło, że jest ono wręcz wpisane w naszą naturę – zwłaszcza w pewnych okolicznościach. Skoro prezydent Stanów Zjednoczonych potrafi wygłosić ponad 125 kłamstw podczas dwugodzinnego przemówienia, to niechybnie znak, że na dobre odeszliśmy już od etyki. Kiedyś to były czasy, dziś to nie ma czasów, chciałoby się rzec. Tylko czy to naprawdę coś nowego?

Białe kłamstwa, mijanie się z prawdą, bujdy, pranskerzy, wyrachowane oszustwa dla pieniędzy czy z innych względów – wszystko to istniało na przestrzeni wieków, a Tom Phillips odmalowuje w swojej książce. To błyskotliwa, zabawna historia wiodąca nas przez dzieje. Jest to oczywiście, poprzez przyjętą formę i objętość, ograniczone ujęcie tematu – na pewno nie przekrojowe kompendium, raczej wybór ciekawostek i najbardziej interesujących historii. Można jej z tego względu wiele zarzucić – pierwsza książka autora miała jednak bardziej ścisłą formę i zamysł. Rozczarują się więc ci, którzy liczyli na solidne opracowanie tematu. Nie znaczy to jednak, że ten tytuł nie ma wartości – w kategorii lekkiej książki zawierającej anegdotki, które mogą pomóc wygrać teleturniej czy szpanować na imprezach (jak opowieść o Wielkiej Mistyfikacji Księżycowej, tajemniczych kradzieżach penisów, ziemiach obiecanych, czy mnóstwo historyjek o prankach Benjamina Franklina – strach pomyśleć, co robiłby w dobie Internetu) sprawdza się jak najbardziej. Trafią się i poważniejsze historie, manipulacje i oszustwa, teorie spiskowe czy propaganda – wszystko jednak wciąż w dość niefrasobliwym ujęciu.

Sympatyczna książka do szybkiego pochłonięcia i łyknięcia trochę ciekawostek. A jeśli chcecie porządniejszego opracowania tematu, to zajrzyjcie do całkiem niezłej bibliografii.